Geschiedenis

Ontstaan van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt)

De Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) dragen het stempel van de Reformatie van de zestiende eeuw. Dat was een omvangrijke beweging in de West-Europese kerken die aandrong op herstel van de toenmalige Rooms-katholieke Kerk. Aan die beweging zijn vooral de namen van Maarten Luther (1483-1546), Hyldrich Zwingli (1484-1531) en Johannes Calvijn (1509-1564) verbonden.

Wat de kerken van de Reformatie geloven en belijden, is in het kort vorm weergegeven in drie belijdenisgeschriften: de Nederlandse Geloofsbelijdenis (1561), de Heidelbergse Catechismus (1563) en, de Dordtse Leerregels (uitspraken van de Synode van Dordrecht, gehouden in 1618-1619). Samen heten ze de drie formulieren van eenheid. De toevoeging ‘vrijgemaakt’ heeft met een andere periode te maken, namelijk de Vrijmaking van 1944 en de jaren daarna.

Jaren dertig

Om te begrijpen wat er toen gebeurde, moeten we teruggaan naar de jaren dertig van de vorige eeuw. Toen kwam er een beweging op gang die over leer en leven opnieuw wilde nadenken vanuit de Bijbel. Er werden kritische vragen gesteld bij de visie op doop en verbond in de Gereformeerde Kerken. Binnen de Gereformeerde Kerken ontstond verzet tegen deze beweging. Vanaf 1936 werd op landelijk niveau onderzoek gedaan naar de leer- of meningsverschillen binnen de kerken. Uiteindelijk deed in 1942 de generale synode (landelijke vergadering) op een aantal punten inhoudelijke uitspraken.

Gevolgen

De uitspraken van de generale synode werden dwingend opgelegd en er volgden disciplinaire maatregelen. In 1944 werd Prof. dr. K. Schilder geschorst en afgezet en de emeritus-hoogleraar dr. S. Greijdanus geschorst. Klaas Schilder (1890-1952), theoloog van de Vrijmaking. Zij werden beschuldigd van openbare scheurmaking (art. 80 K.O.), vanwege hun verzet tegen de niet-schriftuurlijke leeruitspraken van de generale synode in 1942. Ook verzetten zij zich tegen de dwang vanuit de generale synode deze uitspraken aan de kerken op te leggen. De bezwaarde kerkleden, die zich niet konden vinden in de leeruitspraken en handelswijze van de generale synode, zijn uit de Gereformeerde Kerken getreden. Zij organiseerden eigen samenkomsten.

Opnieuw beginnen

Dat gebeurde in eerste instantie publiek in een vergadering in Den Haag in augustus 1944. Later volgden over heel het land groepen kerkleden en kerken. De Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) waren ontstaan en vormden een gereformeerde zuil, met eigen scholen, sociaal-maatschappelijke en politieke organisaties.

Naam

De Gereformeerde Kerken gingen verder onder hun eigen naam. Voor de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) is uiteindelijk de toevoeging vrijgemaakt gangbaar geworden om misverstanden te voorkomen. Het meervoud ‘kerken’ wijst erop dat we als kerken op landelijk niveau met elkaar verbonden zijn, ons aan gezamenlijke afspraken willen houden en verantwoording aan elkaar willen afleggen. De Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) worden gevormd door iets minder dan 270 kerkelijke gemeenten, verspreid over heel Nederland.

Hereniging met NGK

Vanaf 1 mei 2023 gaan de voormalige NGK en de GKv samen verder als de nieuwe Nederlandse Gereformeerde Kerken (afgekort NGK). De Nederlandse Gereformeerde Kerken worden gevormd door ongeveer 320 plaatselijke kerken met samen bijna 140.000 leden. Wij geloven in God, die we kennen uit de Bijbel. God heeft de wereld lief. We zien zijn liefde het duidelijkst in zijn Zoon, Jezus Christus, de redder van de wereld.